Сигнал учиб кетди: 321 км
Мақсадга эришиш санаси: 11 Окт. 2146
Menu

Чуқур коинотга нома

“Стихия” фестивали дунёдаги энг қудратли сайёра радарларидан бири орқали чуқур коинотга радионома юборади. 30 нафар мусиқачи ва рассомлар ўз асарларини ердан 124 ёруғлик йили масофада жойлашган K2-18b экзосайёрасига юборадилар.
Batafsil malumot>>

Лойиҳа ҳақида

Астрономия камтарликка одатлантиради ва феъл-атворни мустаҳкамлайди дейишади. Карл Саган шундай деганди: "Ер ҳозиргача ҳаётни қўллаб-қувватлайдиган ягона маълум дунё. Бизнинг борадиган жойимиз йўқ – ҳар ҳолда яқин келажакда. Бизнинг сайёрамиз атрофдаги космик зулматда шунчаки ёлғиз бир чанг зарраси. Мана шу улкан бўшлиқда бизни ўзимиздан қутқариш учун кимдир бизга ёрдам беришига ҳеч бир ишора йўқ ".

“Стихия” фестивали ердан ташқари цивилизацияни қидириш ва глобал табиий офатлар ҳақида огоҳлантириш учун чуқур коинотга радионома юборади. Астрофизиклар, санъаткорлар ва продюсерлар бу улкан тажрибани авлодлар олдидаги масъулият овозини кучайтириш ва инсониятнинг буюк номаълумликка бўлган интилишини акс эттириш учун ўтказадилар.

Радионома мусиқий ва график элементлардан, шу жумладан, Мирзо Улуғбекнинг «3ижи жадиди Кўрагоний» асари, Менделеев даврий жадвалидан иборат. Мусиқачилар бизга ўз асарларини юборишлари мумкин, улар танлов асосида танланади ва космик чуқурликка юбориладиган радиономага киритилади.

Биз иқлим ўзгариши муаммоси ҳақида барча тасаввурга сиғадиган ва сиғмайдиган йўллар билан гапиришимиз керак, деб ҳисоблаймиз.

Стихия шунинг учун ҳам мавжуд.

Signal

  • signal
    Қўлланма
    100 йилдан ортиқ вақт давомида инсоният космосга радио сигналларини юбормоқда. Сигналларнинг аксарияти жуда тез ўчиб кетсада, баъзи сигналлар катта масофаларга узатилиши мумкин. Унинг учун фақат кучли радиотелескоп керак. Бундан ташқари, коинот жуда шовқинли жой. Осмон жисмлари доимо биз ишлаб чиқарадиганларга қараганда анча кучли сигналларни ҳосил қилади. Қандай қилиб ўзга сайёралик онг бизни бу шовқин орқали "ешитиши" мумкин? Бундан ташқари, сгинални олганда, уларни нафақат сунъий еканлигини тушунишга, балки уни тушунишга ҳам қандай қилиш керак? Бу ниҳоятда мураккаб лингвистик ва муҳандислик вазифасидир. METI олимлари билан биргаликда биз қўлланма ишлаб чиқмоқдамиз, бу назарий жиҳатдан ўзга сайёралик онгга нафақат бизни ешитишга, балки бизни тушунишга ҳам ёрдам бериши керак бўлган луғатнинг бир тури булади.
  • signal
    Даврий Жадвал
    Математика ва фан тилидаги хабарлар TRAPPIST -1 тизимида мумкин бўлган ғайритабиий цивилизация билан алоқа қилиш учун бошланғич нуқта бўлиб хизмат қилади. Биз даврий жадвални иккилик кодда радиономага шифрладик. Жадвал квадратур фаза манипуляцияси (QPSK) деб номланган модуляция техникаси ёрдамида узатилади, бу олимларга ҳар хил турдаги сигналлар билан хабарда қизил, оқ ва қора квадратларни узатишга имкон беради. Бу жадвални эҳтимол мавжуд бўлган инсон тафаккуридан кучли идрок томонидан шифрдан ечиш имконини оширади.
  • signal
    Мирзо - Улуғбекнинг юлдузлар жадвали
    1437-йилда Самарқанднинг енг буюк олими, астрономи Улуғбек ўз чизмалари бўйича ишлаб чиқилган расадхона ёрдамида юлдуз атласини тузди. Биз олти юз йил олдинги каталогдан юлдузларнинг координаталарини, шунингдек, бир хил юлдузларнинг замонавий координаталарини юборамиз. Биз инсоннинг қизиқувчан онгини табиатни билиш ва яхшиликни яратиш воситаси сифатида кўрсатилишини истаймиз. Биз тараққиёт яхши инсон орзусининг ташувчиси бўлиши мумкинлигини ва бўлиши кераклигини кўрсатмоқчимиз.
cover
Aril Brikha
Dance of a Trillion Stars
Бу Стихиага менинг ҳиссам. Трекнинг номи ўзи учун гапиради, тунги осмонда порлаб турган осмон жисмларининг зулматига кириб, юлдузлараро чангда саёҳат қилади. Севган онам хотирасига Жанет Евазадега; бу сиз учун, она. Юлдузлар орасида руҳингиз абадий рақсга тушсин…
  • Aril Brikha
    Dance of a Trillion Stars
  • Dzenpunk
    Денгиз
  • Эдуард Артемьев
    Ернинг гўзаллиги
  • Flyn Up
    I’ll be forming weather
  • Галия Бисенгалиева
    Zhalanash
  • Kebato
    229484
  • Pink Floyd
    Shine on You Crazy Diamond
  • Polar Inertia
    Kinematic Optics
  • Saphileaum
    Cosmic Lake Transparency
  • The comet is coming
    Journey Through Asteroid Belt
  • Владимир Дюбишкин
    I decided to fly

Signal yonalishi

Ер
Бу бизнинг дунёмиз. Иссиқ, қадрдон маскан. Евпаториядаги дунёнинг энг қудратли радио телескопларидан юборилган сигнал бу ердан ўз сафарини бошлайди. Фазо шундоқ ёнгинамиздан бошланади. Қандайдир бор-йўғи 100 километр баландликда. Машинада бир соатлик йўл. Пастда яъни Ерда, ҳаёт қизғин давом этади, миллиардлаб одамлар ўзаро муносабат қилишади, биржа савдолари тўхтамайди, телесериллар намойиш этилади, одамлар туғиладилар, яшайдилар ва ўладилар. Инсон фаолияти, айниқса сўнгги 100 йил ичида Ер юзини таниб бўлмайдиган даражада ўзгартирди. Бу ҳам табиатнинг бир қисми. Бундай ўзгариш назорат қилиниши ва мувофиқлашган бўлиши керак. Шундагина биз ўз уйимизни сақлаб қоламиз.
Ой
1,25 сониядан сўнг сигнал Ой орбитасига етиб боради. Таниш, хавфсиз жой. Ой ҳар доим бизни ўзининг ташқи қиёфаси ва мавжудлиги ҳақиқати билан ҳайратга солиб келган. Ҳозирда Ойнинг келиб чиқиши тўғрисида учта ҳукмрон гипотеза мавжуд: Ер ва Ой бир протопланетар булутдан биргаликда ҳосил бўлган бўлиши, аллақачон шаклланган Ой Ер томонидан "тутиб олинган" бўлиши, Ой Ернинг бошқа осмон жисми билан улкан тўқнашувини натижасида ҳам пайдо бўлган бўлиши мумкин, сўнгги гипотеза эса Ой пайдо бўлишининг энг эҳтимолли сабаби ҳисобланади. Бундан ташқари, илгари Ер атрофида  бир неча ой бўлган ва кейинчалик улар бир шаклга бирлашган, яна эса Ой марказдан қочирувчи куч таъсирида Ердан магматик қуйқа шаклида ажралиб чиққан бўлиши мумкин деган тахминлар ҳам мавжуд.
Mars
Сигнал Марс орбитаси узра учиб ўтади. Асрлар давомида биз бошқа сайёраларга қараганда тасаввуримизни кўпроқ эгаллайдиган Марсда ҳаёт изларини изладик. Бир неча юз йиллар олдин Марсда одамлар яшайди деб ишонишган. Миллиард йиллар олдин, афтидан, у ерда ҳаёт жараёнлари, сувли юза бор эди. Энди бу улкан қолдиқлар макони. НАСАнинг "Кьюриосити" деб номланган марсда юрадиган қурилмаси сайёра юзасида фақат қуриган кўлларни топди, бу билан у ўтмишда Марда сув бўлганини исбот қилди. Бундан ташқари, "Марс-экспресс" сайёралараро станциясида ўрнатилган Marsis радарининг маълумотлари сайёра юзасида сувли кўл бўлиши мумкинлигини тахмин қилмоқда.
Астероидлар белбоғи
15 дақиқадан сал кўпроқ вақт ўтгач, сигнал астероидлар белбоғига этиб борди. Эҳтимол, белбоғ - бу асосан Юпитернинг тортиш кучи таъсири туфайли шакллана олмаган сайёра бўлиши мумкин. Астероидлар шуниси билан қизиқки, космосни янада забт этиш жараёнида уларнинг саноат томонлама ўзлаштирилиши шунчаки зарур бўлади.  Уларнинг жинслари таркибидаги минераллар  темир, никел ва титан манбаи сифатида хизмат қилиши мумкин. Баъзи бир астероидлар ўз таркибида ҳаётни таъминлаш учун зарур сув ва кислород, шунингдек  ёқилғининг асосий турларидан бири водород олинадиган сувли минералларни ўз ичига олади. Айни пайтда Ерга яқин бўлган ва ҳисоб-китобларга кўра таркибида 300 миллиарддан 5,4 триллион долларгача платина борлиги тахмин қилинаётган 2011 UW/158 астероиди энг катта қизиқиш уйғотмоқда.
Ceres
Астероидлар белбоғига киргандан тахминан 7 дақиқа ўтгач, сигнал Церера орбитасига етиб боради. Бу митти сайёра, аммо бир мунча вақт Церера тўлақонли сайёра деб ҳисобланган. Диаметри тахминан 950 км бўлган Церера астероидлар камаридаги энг катта ва энг массив жисм бўлиб, у ўлчамларига кўра улкан сайёраларнинг кўплаб йирик сунъий йўлдошларидан каттароқ ва камар умумий массасининг деярли учдан бир қисмини ўз ичига олади. Церера зичлигига қараб, унинг учдан бир қисми сувли муздан иборатлигини хулоса қилиш мумкин. 2014 йил январь ойида “Гершель” инфрақизил телескопи ёрдамида  Церера атрофида сув буғлари булутлари топилган ҳақида хабар берилган эди. Шундай қилиб, Церера Қуёш тизимидаги сувнинг фаоллиги қайд этилган тўртинчи жисмга айланди (Ер, Энцелада ва эҳтимол Европадан кейин).
Юпитер
Сигнал газ гиганти Юпитер орбитаси устидан учиб ўтади. У асосан водород ва гелийдан иборат бўлиб, қаттиқ юзага эга эмас. Юпитернинг тузилиши борасида энг тан олинган модель унинг атмосфера, металл водород қатламидан ва тошли ядродан иборат эканлигини кўрсатади. Энг сирли нарса бу Юпитернинг Қуёшдан олганидан кўра кўпроқ энергия чиқаришидир. Астрономлар, бу сайёранинг ўз тортишиш кучи таъсири остида аста-секин қисқариши билан боғлиқ деб тахмин қилишмоқда. Сайёранинг зич атмосферасида бўронлар 600 км/с дан ортиқ тезликда авжига олади. Шунингдек, Қуёш тизимининг ташқи қисмига йўл олган космик кемалар Юпитердан "трамплин" сифатида фойдаланишади. Сайёра яқинидаги гравитацияли манёвр тезликни сезиларли даражада оширишга ва кўзланган манзилга парвоз вақтини қисқартиришга имкон беради.
Сатурн
Ушбу сайёра кўпинча орзуларимизда пайдо бўлади. Сатурн- Қуёш тизими тожидаги марварид. Бу улкан газ шари, аммо шунчалар енгилки, у сув устида сузиб юриши мумкин. Сатурн халқа билан ўраб олинган деб тахмин қилган биринчи одам Христиан Гюйгенс эди. Сайёранинг машҳур ҳалқалари, эҳтимол, сайёранинг парчаланиб кетган йўлдошининг қолдиқлари бўлиши мумкин. Вайронагарчилик билан яратилган беқиёс гўзаллик. Белбоғ қанд кубикчалари ўлчамидан тортиб уй катталигигача бўлган ўлчамдаги миллиардлаб муз парчаларидан иборат. Халқалар миллионлаб километрларга чўзилганига қарамай, уларнинг қалинлиги атиги 10 метрдан ошмайди. Сатурннинг энг машҳур жойларидан бири бу сайёранинг шимолий қутби юқорисидаги олти бурчакли гирдоб – гексагон ҳисобланади. Ҳеч ким ушбу ҳодисанинг моҳиятини очиқ-ойдин тушунмайди. Сигнал Сатурннинг орбитаси устидан учиб ўтади ва шу масофадан бошлаб биз Ер билан визуаль алоқани йўқотишни бошлаймиз.
Уран
Сигнал Уран яъни муз гигантининг орбитал масофасида. Одамлар бу сайёрани уни кашф этган Уильям Гершелдан олдин ҳам кузатишган, лекин одатда уни юлдуз деб билишган. Ураннинг 80% гача қисми суюқликлардан иборат бўлиб, сайёранинг марказида қаттиқ ядро жойлашган. Уран юзасида вақти-вақти билан Шимолий Америка қитъаси катталигидаги майдонни қамраб оладиган деярли 900 км/соат тезликдаги даҳшатли бўронлар жунбушга келади. Номаълум сабабларга кўра Уран ўз ўқи атрофида "ёнбошлаб ётган ҳолда" айланади, чунки унинг ўқи 99 градусга қийшайган. Уран атмосфераси маълум атмосфералар ичидаги энг совуғи, унинг ҳарорати -224 даража Цельсийга тенг.  Уран — Қуёш тизимидаги энг кам ўрганилган сайёра.
Нептун
Сигнал Қуёш тизимидаги энг узоқ сайёра бўлган Нептуннинг орбитал масофасига етиб борди. Нептун Уран орбитасидаги ўзгаришлар туфайли математик ҳисоб-китоблар орқали топилган биринчи сайёра бўлди. Нептун атмосфераси асосан гелий ва водород бирикмаларидан иборат бўлиб, унда Қуёш тизимидаги энг кучли шамоллар эсади, уларнинг тезлиги соатига 2400 км га етади, яъни Ураннинг ғазабланган атмосферасига қараганда кўпроқ. Ерда шамолларни қуёш бошқаради, лекин Нептун қуёшдан ўта узоқ. Ушбу шиддатли шамолни бошқа бир нарса қўзғатиши керак, аммо ҳеч ким аниқ нима эканлигини билмайди.
Плутон
2006 йилдан буён Плутон "тоза орбита" деб атадиган орбитанинг йўқлиги сабабли сайёра ҳисобланмайди. Шунга қарамай, Қуёш тизимининг ушбу "пакана сайёраси" тадқиқот учун жуда қизиқ. Плутон, кўплаб кометалар сингари, тахминан ярим тош ва муздан иборат. Агар у Қуёшга янада яқинлаша оладиган бўлса, у ҳолда унинг думи "ўсади" ва у кометага айланади. Плутонда Қуёшдан узоқлашганда музлайдиган атмосфера мавжуд, аммо Плутон Қуёшга яқинлашганда, атмосфера буғлана бошлайди ва яна сирт устида газ ҳосил қилади. Муайян вақтларда Плутон  орбитасининг ўзига хос хусусиятлари туфайли Қуёшга Нептундан кўра кўпроқ яқинлашиши мумкин. Аввалроқ, у Плутон ёлғиз ва унинг ортида ҳеч нарса йўқдек туюларди, лекин бугунги кунда транс-нептун йўлдош объектлар сони 3 мингдан ортиқни ташкил қилади.
Койпер белбоғи
Айни пайтда сигнал Койпер белбоғи орқали >учиб ўтмоқда. Бу Нептундан ташқарида бошланадиган ва минглаб объектларни ўз ичига олган минтақадир. Биз Койпер белбоғининг ташқи четида нима содир бўлаётганини ёки қаерда эканлигини билмаймиз, аммо унинг жуда узоқдалигини биламиз. Койпер белбоғи Қуёш тизимининг келиб чиқиши ва динамикасини тушунишга катта таъсир кўрсатди. Бунгача Қуёш тизими соатга ўхшар яъни Қуёш атрофида эркин, барқарор, башорат қилинадиган ва ҳатто зерикарли тарзда айланиб юрадиган сайёралар тўплами эди. Койпер белбоғи ва айниқса, сайёраларни кўчиб юришга мажбур қиладиган резонансли объектлар топилганидан сўнг, манзара бутунлай ўзгарди. Бизнинг  қуёш тизимимиз энди биз уни олдин тасаввур қилган ўша батартиб моделга мувофиқ келмай қолди.
Эрида
Сигнал ўз йўлини Койпер белбоғидан давом эттириб, митти сайёра - Эрида орбитасига етиб боради. 2006 йилгача Эрида ҳисоб бўйича ўнинчи тўлақонли сайёра мақомини олиш имкониятига эга эди. Аммо Плутон оддий сайёралардан митти сайёраларга таснифлангандан сўнг, у бу имкониятдан маҳрум бўлди. Унинг юзаси доимо метан қорлари билан қопланганлиги сабабли, Эрида деярли 96% нурларни қайтарадики, бу уни тунги осмондаги энг ёрқин объектлардан бирига айлантиради. Қизиғи шундаки, кашф этилгандан сўнг, астрономлар архив фотосуратларини ўрганишди ва уларнинг кўпчилигида Эридани топдилар. Маълум бўлишича, агар улар айнан қаерга қарашни билсалар эди, уни 1954 йилда топишлари мумкин эди.
Гелиопауза
Сигнал гелиосфера чегарасигача етиб боради ва Қуёш тизимини тарк этади. Бу қуёш шамоли юлдузлараро материя билан тўқнашадиган ва узил-кесил тўхтайдиган чегара. Юлдузлараро муҳитни Қуёш тизими материясидан ажратиб турадиган бу чегара гелиопауза деб аталади. Шакли бўйича, у Қуёш ҳаракатига қарама-қарши йўналишда чўзилган пуфакка ўхшайди. Ушбу минтақа қайноқ водород билан тўлдирилган ва водород девори деб аталади. Шу лаҳзадан бошлаб сигнал юлдузлараро фазога чиқади.
Вояжер-1
Бизнинг сигналимиз инсон қўли билан ясалган биринчи аппарат босиб ўтган масофага тенг масофани босиб ўтди. Вояжер-1, инсон томонидан яратилган энг тез объект, 62  минг км/соат ортиқ тезликка эришди ва 2013 йил сентябрь ойида гелиосферани тарк этиб, расман қуёш тизимидан юлдузлараро фазога чиқди. Ушбу робот 1977 йилда ишга туширилган ва парвоз пайтида жуда кўп тадқиқотлар олиб борган ва космонавтика тарихидаги энг муваффақиятли лойиҳалардан бирига айланган. Ернинг энг узоқдан олинган “Pale blue dot” деган фотосурат бўйича рекорд унга тегишли ва бу сурат Ердан 6 миллиард километрдан зиёд узоқликдаги ҳайратланарли масофадан олинган. Вояжер-1 ни узоқ, балки  чексиз келажак кутиб турибди. Миллион йиллардан сўнг, агар у бирор жисм билан тўқнашмаса, бошқа юлдузларгача учиб боради.
9-сайёра
Сигнал Плутон орбитасидан нарида, Койпер белбоғида жойлашган сирли сайёрага етиб борди. Бу сайёрани ҳали ҳеч ким кўрмаган. Астрономлар унинг мавжудлигини фақат миллиардлаб йиллар давомида ривожланган кичик сайёралар орбиталарининг статистик аномалияларига асосланиб тахмин қилишади. Унинг келиб чиқиши ҳақида бир қанча гипотезалар мавжуд, шу жумладан Тўққизинчи сайёра - Юпитер томонидан Қуёш тизими шаклланишининг бошида суриб чиқарилган, янги пайдо бўлган газ гигантининг ядроси. Бошқа бир фаразга кўра, Тўққизинчи сайёра 4-5 сантиметр катталикдаги ва бешта Ер массасига эга қора туйнукдан бошқа нарса эмас. Яқин йилларда Гавайидаги расадхонада Япониянинг “Субару” телескопи ёрдамида сирли сайёрани фаол қидириш ишлари олиб борилади.
Седна
Сигнал эскимосларнинг денгиз ҳайвонлари маъбудаси номи билан аталган транс-нептун объекти Седнанинг орбитал оралиғига етиб келди. Седна жуда чўзилган орбитага эга ва, узоқ муддатли кометаларни истисно этганда,  Қуёш тизимидаги энг узоқ маълум объектлардан биридир. Седнанинг юзаси толиннинг юқори миқдори туфайли Қуёш тизимидаги энг қизғиш объектлардан бири ҳисобланади. Ушбу объект рассомнинг тасаввурида қанчалик ажойиб кўринишини кўринг.
Оорт булути
Бир ярим йилдан сўнг сигнал фаразий Оорт булути чегарасидан ташқарига чиқади. Оорт булути тахминан 4,6 миллиард йил олдин Қуёш атрофида ҳосил бўлган ва асосан музли нарсалардан ташкил топган бошланғич протопланетар дискнинг қолдиғи деб ишонилади. Умуман олганда, турли хил ҳисоб-китобларга кўра, Оорт булутида радиуси 1 километр ва ундан ортиқ бўлган бир неча юз миллиарддан бир неча триллионгача объектлар мавжуд. Биз булутни кузата олмаймиз, лекин Оорт булути объектларини узоқ муддатли кометалар кўринишида (орбитал даври 200 йилдан ортиқ) Қуёшга нисбатан яқинроқ ўтиш пайтида кузатишимиз мумкин. Вояжер-1  300 йил ичида Оорт булутига этиб бориши керак ва ундан ўтиб кетиш учун яна 30 000 йил керак бўлади.
Эпсилон Эридана
Ўз мўлжали йўлида сигнал энг яқин юлдузлардан бири, Эридан юлдуз туркумидаги К2 юлдузигача бўлган масофани босиб ўтади. Ушбу юлдуз атрофида бизнинг Қуёшимиздан Койпер Белбоғигача бўлган яқин масофада қолдиқ дисклар топилди. Астрономлар Доплер ўлчовларини ушбу юлдуз атрофида айланиб юрадиган сайёра мавжуд бўлишидан келиб чиқиши мумкин бўлган чанг ҳалқалари тўпламлари борлиги сифатида изоҳладилар. Телескопларга кўра, юлдуз Юпитерга ўхшаш сайёрага эга.
GJ 436b
Сигнал Арслон юлдуз туркумида жойлашган қизил митти юлдуз Gliese 436 юлдузининг экзопланетаси атрофидан учиб ўтади. Олимлар сайёра асосан сувдан иборат эканлигини аниқладилар. Сув тахминан 300 даража Цельсий ҳароратда ва юқори босимда ("иссиқ муз ") қаттиқ ҳолатда турибди.  Бу сайёранинг жуда қизиқарли хусусияти унинг деярли қутбли орбитасидир  яъни сайёра деярли юлдузнинг қутблари устидан учиб ўтади, бу камдан-кам учрайдиган ҳодиса.
Денебола
Сигнал энди Денебола юлдузига яқин жойда, юлдуз номи арабчадан таржима қилинганда  "шернинг думи" деган маънони англатади. Бу ёши 400 миллион йилдан кам деб тахмин қилинган А спектрал синфига тегишли нисбатан ёш юлдуздир. Денебола IC 2391 ўта зич тўдасининг бир қисмидир. Интерферометрия ёрдамида аниқланган юлдуз радиуси Қуёш радиусидан тахминан 1,73 марта катта. Юлдуз атрофида қолдиқли совуқ  диск бўлиши мумкин, бу Денеболани экзопланеталарни излаш учун яхши номзодга айлантиради.
TRAPPIST-1
Сигналимиз биринчи манзилга етиб борди. ТРАППИСТ-1 юлдузи, еттита екзопланет билан, улардан учтаси яшашга яроқли зонада жойлашган. НАСА ушбу тизимнинг атрофини шундай тасаввур қилади. ТРАППИСТ-1 М8V спектрал синфидаги қизил митти бўлиб, екзопланеталардан камида биттаси таркибида кўп миқдорда сув ёки бошқа учувчан моддалар бўлади. У ерда ҳаёт борми? У ерда бизнинг сигналимизни таний оладиган ақлли ҳаёт борми?
Регул
Сигнал Арслон юлдуз туркумидаги биринчи катталикдаги энг ёрқин ва тунги осмондаги энг порлоқ юлдузлардан бири бўлган Регулга бевосита яқин жойда. Регул Қуёшдан тўрт марта каттароқ ва B7 V/K1-2 V/M5 V спектрал синфига эга, бу ёш юлдуз, унинг ёши атиги бир неча юз миллион йилга тенг. У жуда тез айланади, айланиш даври атиги 15,9 соатни ташкил қилади, бу эса унинг шаклини жуда япасқи ва ошқовоққа ўхшатиб қўяди. Ташқи томондан Регул, гарчи аслида бу тўрт юлдузли тизим бўлса ҳам, битта юлдузга ўхшайди.
K2-18b
Хабар ўз якуний манзилига етиб борди. K2-18 (EPIC 201912552) юлдузи хира қизил митти юлдуз ҳисобланади. Бу оддий кўз билан кўринмайди. Телескоп орқали уни Арслон буржининг ғарбий қисмида, Вольф 359 юлдузи ёнида кўриш мумкин. Юлдуз атрофида камида иккита сайёра айланади. Улардан бири, K2-18b, бизнинг хабаримизнинг якуний манзили. Қизиқ, у сирт томондан қандай кўринади? У ерда онгли ҳаёт борми? Олис, йўқолган дунё шунчалик улканки, у бизнинг тушунчамиздан ташқарига чиқиб кетади.
<<
>>
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
section section section
scale EARTHMOONMARSASTEROIDBELTCERESJUPITERSATURNURANUSNEPTUNEPLUTOKUIPERBELTERISHELIOPAUSEVOYAGER-1PLANET 9SEDNAOORTCLOUDEPSILONERIDANIGJ 436BDENEBOLATRAPPIST-1REGULUSK2-18B

Tanlov

Агар сиз мусиқачи, диджей, ижодий ҳамжамият, мусиқий гуруҳ, бастакор ёки шунчаки хаёлпараст бўлсангиз, унда сиз бизга қизиқарли асар яратиш ва юбориш орқали иштирок этишингиз мумкин. Веб-сайтимиздаги иштирок этиш ва танлов қоидалари билан диққат билан танишиб чиқинг. Агар биз сизнинг асарингизни танласак, у Сигналга киритилади ва коинот тубига, эҳтимол, бегона цивилизация сари, юборилади
Ishtirok etishni xohlayman

Hamkorlar

  • partners
    СТИХИЯ
    "Стихия" електрон мусиқа, санъат ва фан фестивали Мўйноқ шаҳрини ривожлантириш ва Орол денгизи фожиасига еътиборни оширишга қаратилган лойиҳадир. Фестивал тадқиқот, ривожлантириш ва кўнгил очишга қаратилган бир нечта лойиҳалардан иборат бўлиб, ҳар йили Мўйноқда 2018 йилдан бери ўтказиб келинмоқда.
    stihia.org
  • partners
    МЕТИ
    METI International - ердан ташқари цивилизациялар билан хабар алмашиш билан шуғулланадиган нотижорат илмий ва таълим ташкилоти—жавоб олиш умидида бошқа юлдузларга радио сигналларини қасддан узатиш. METI ердан ташқарида ҳаётни қидирар екан, улар бугунги кунда сайёрамиз олдида турган муаммолар тўғрисида хабардорликка ҳисса қўшадилар. Уларнинг шиори: "Салом, Коинот!". METI шунингдек, оптик SETI учун глобал расадхоналар тармоғини ривожлантиришни қўллаб-қувватлайди (ердан ташқари цивилизацияларни қидириш). Бундан ташқари, METI коинотдаги ҳаётнинг келиб чиқиши, еволюцияси, тарқалиши ва келажагига таъсир қилувчи кўплаб омиллар бўйича тадқиқотлар олиб боради, Дрейк тенгламасининг сўнгги учта шартига алоҳида еътибор беради: (1) ақл ривожланадиган тирик оламларнинг улуши, (2) ақлни олиб юрадиган оламларнинг улуши, цивилизациялар юлдузлараро мулоқот қилиш қобилияти ва мотивациясига ега ва (3) бундай цивилизацияларнинг узоқ умр кўришлари билан. METI штаб-квартираси жойлашган Сан-Франсиско, Калифорния.
    meti.org
  • partners
    Гунҳилли телекоммуникация маркази
    Гунҳилли - Буюк Британиядаги улкан телекоммуникация маркази. Марказнинг ускунлари 30 антеннадан ва радио телескоплардан иборат. Айни пайтда Гунҳилли чуқур космик алоқа учун енг йирик хусусий компанияси бўлиб, НАСА ва ЕКА лойиҳаларига хизмат қилади. Станция енг муҳим космик лойиҳалар, шу жумладан ой дастури, Марсни ўрганиш, Лагранж пунктларига парвозлар ва бошқалар бўйича алоқани таъминлайди.
    goonhilly.org
  • partners
    Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Астрономия институти
    Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Астрономия институти (АИ) – нафақат Ўзбекистондаги, балки бутун Марказий Осиёдаги кўҳна илм даргоҳидир. Институт 1873 йилда Тошкент Астрономия обсерваторияси сифатида ташкил этилган. 19-аср охиридан АИ Халқаро кенглик хизмати сафига қўшилган. АИнинг Китоб станцияси ILS тизимининг бешта станциясидан бири бўлган. Бугнги кунда Китоб станциясида GPS йўлдош навигацион тизимининг ердаги станцияси ўрнатилган. Бугунги кунга қадар АИ астероидлар, кометалар ва бошқа осмон жисмларини қидириш бўйича халқаро лойиҳаларда муваффақиятли иштирок етмоқда.
    astrin.uz

FAQ

  • Стихия нима?
    Стихия – бу электрон мусиқа, санъат ва илм-фан фестивали. Бу 2017 йилда Ўзбекистондаги ташаббускорлар томонидан ўйлаб топилган ва Оролбўйи минтақасини ривожлантиришга қаратилган лойиҳадир. Фестивал мусиқачилар, диджейлар, продюсерлар, санъат ва илм-фан арбоблари иштирок этадиган бир қанча лойиҳалардан иборат.
  • Нима учун шу лойиҳа йўлга қўйилди?
    Биз иқлим ўзгариши муаммоси ҳақида барча тасаввурга сиғадиган ва сиғмайдиган йўллар билан гапиришимиз керак, деб ҳисоблаймиз. Аввало, бу астрофизиклар, радиоастрономлар, бошқа олимлар, мусиқачилар ва продюсерларнинг катта меҳнати натижасидир. Биз Радионома келажак авлодлар, шунингдек, потенциал равишда технологик ривожланиш даражасига қараб атроф-муҳитга ўхшаш таъсир кўрсатадиган ердан ташқари цивилизациялар учун огоҳлантирувчи восита бўлиши керак, деб ҳисоблаймиз.
  • Лойиҳанинг ортида ким бор?
    Лойиҳа Стихия фестивали ташаббуси билан Ўзбекистон Республикаси фанлар Академияси Мирзо Улуғбек номидаги Астрономия институти, Goonhilly Earth Station (Буюк Британия) ута узоқ масофали космик алоқа станцияси, шунингдек, МEТИ халқаро ташкилоти кўмагида ташкил этилди.
  • Радионома нимадан иборат?
    Радионома овозли ва график элементларнинг комбинациясидан иборат. Овоз қисм ўн беш сонияли мусиқий асарлардан, график қисм эса Менделеев даврий жадвалидан, Мирзо Улуғбекнинг «3ижи жадиди Кўрагоний» асаридаги юлдузларнинг динамик координаталари, ва энг катта эҳтимоллик билан ердан ташқари тафаккур томонидан сунъий равишда яратилган деб аниқланиши мумкин бўлган график элементларнинг комбинациясидан иборат. Бутун радионома кодланган ва назаримизда маълумотни қабул қилишнинг энг содда усули бўлган иккилик кодда тақдим этилади.
  • Нима учун Мирзо-Улуғбек юлдуз атласини юбориш муҳим?

    Чунки у Самарқандда яшаб, ўша давр фундаментал илмининг бошида турган буюк олим ва арбобидир.

    Бундан ташқари, биз фақат Улуғбек юлдуз атласини жўнатаётганимиз йўқ; сигнал 1437-йилдан каталогда кўрсатилганидек юлдузларнинг координаталарини ҳамда шу юлдузларнинг жорий координаталарини ўз ичига олади. Бу жуда муҳим, чунки деярли 600 йил давомида юлдузларнинг координаталари ўзгарди ва юлдузларнинг координаталарини динамикада намойиш етиш орқали биз нафақат аниқ координаталаримизни, балки инсоният тур сифатида илмий ва технологик тараққиётга қодирлигини исботлай оламиз.

  • Ким иштирок этиши мумкин ва асарлар учун қандай талаблар мавжуд?

    Танланган мусиқачилар Стихия фестивалида ижро етганлардир. Уларнинг аксарияти илғор ва електрон мусиқа саноатида замонавий кун тартибини, шунингдек, бизнинг фикримизча, уни кейинги ўн йил ичида шакллантирадиганларни шакллантиради.

    Танловда ҳар қандай мусиқачи ҳам иштирок етиши мумкин. Танловнинг асосий мезони шундаки, асар ўз ишлаб чиқаришида бўлиши керак ва сизнинг ички овозингизга ва катта номаълум бўлган туғма истагингизга мос келиши керак. Биз буни қандай ифода етишни аниқ билмаймиз, лекин биз сизнинг истеъдодингиз ва дидингизга таянамиз. Сизнинг тасаввур фойдаланинг. Яширин истеъдодларни шундай излаймиз. Танловда иштирок етиш учун ушбу сайтдаги тегишли бўлимга ўтинг, ўзингизнинг ишингизни илова қилинган матн билан бирга мусиқангиз нима учун радиономага киритилиши кераклигини тушунтириб беринг.

  • Ишларга қандай техник талаблар қўйилади?
    Мусиқий асарлар учун техник талаблар: 1) давомийлиги - камида ва 15 сониядан кўп бўлмаган, 2) format – mp3, 3) жанр - афзал електрон мусиқа жанрида, лекин биз ҳар қандай илғор ишни кўриб чиқишимиз мумкин, 4) исм – асариз учун таникли ном беринг.
  • Радионома қайси форматда юборилади?
    Чуқур коинотга радиономаларни юбориш ҳар доим ташкилот ва технология жиҳатидан мураккаб жараёндир. Давлатлараро даражада келишувни ўз ичига олган мураккаб маъмурий масалаларни келишиш керак. Фақатгина сигнални ишга тушириш учун тўғри вақтни танлаш эмас, балки радио телескопларининг айни пайтга қадар чекланган техник имкониятларини ҳам ҳисобга олиш керак. Гап белгиланган манзилга 120 йилдан кўпроқ вақтдан кейин етказиб бериш учун мўлжалланган улкан қувватга эга сигнални ишга тушириш ҳақида кетаяпти. Бу тасаввур қилиб бўлмайдиган даражада улкан масофалардир. Шу субабдан, сигнал иложи борича содда ва йўналтирилган бўлиши керак. Бунинг учун радионома иккилик кодда кодланади, ҳамда намуна олиш тезлиги ва овозли элементларнинг ИКМ кодланиши атиги 8 килогерцни ташкил этади. Шундай қилиб, материал тушуниш ва декодлаш учун иложи борича соддалаштирилади.
  • Сигналнинг техник хусусиятлари қандай бўлиши керак?
    Гап тўлқин узунлиги, қутбланиш, модуляция ва узатиш қуввати ҳақида бормоқда. Бу масалада олимлар орасида кўплаб мунозаралар мавжуд, лекин манзилнинг узоқлиги, ҳамда астрофизиклар ва радиоастрономларнинг тавсиясига асосан қуйидаги хусусиятлар танланган: Тўлқин узунлиги “сеҳрли” қийматлардан бирига эга бўлиши мумкин, масалан, 6,72 см = 21 см/π, икки универсал - жисмоний (юлдузлараро водород радиочизиғи) ва математик константанинг нисбати сифатида белгиланган. Қутбланиш – сигналнинг сунъий келиб чиқиши сигнализацияси учун алоҳида ўзгарувчан айланавий ва чизиқли қутбланишидир. Қувват – сониясига 60 битда 150 киловатт, бундай қувват билан сигналнинг манзилга етиш эҳтимоли кескин ошади.
  • Радионома қачон юборилади?
    4 йил 2022 октябр. Бизда бир неча соатлик "ойна" бўлади. Сана Aquarius ва Лео юлдуз туркумларининг мақбул позициясидан, шунингдек, Қуёш ва Марснинг ердан узоқлигидан танланади. Қуёшнинг узоқлиги електромагнит шовқин йўқлиги учун муҳимдир ва Марснинг узоқлиги Goonhilly станциясининг ҳозирги Марс дастурлари туфайли муҳимдир.
  • Радионома қаердан юборилади?
    Радионома Буюк Британиянинг Жануби-ғарбидаги, Корнуолдаги Goonhilly стансиясининг кучли, 32 метрли радиотелескопидан юборилади. Станция Аполлон 11 ой дастурларининг алоқаларида, шунингдек, ой атрофида нано-алоқа сунъий йўлдошлари тармоғини яратишга қаратилган Европа космик агентлигининг ой Pathfinder дастурида фаол иштирок етди.
  • Ердан ташқари цивилизация радиономани тушуна оладими?
    Номаълум. Ердан ташқари тафаккурнинг ривожланиш даражаси номаълум, лекин агар у мавжуд бўлса, унда дешифрлаш учун асос бўлиши мумкин бўлган дунёни англашнинг асосий элементлари мавжуд деб ҳисобланади. 1+1=2 (тўғри) ва 1+1=3 (нотўғри) каби жуда оддий мисоллар ёрдамида эҳтимол бизникидан фарқ қилувчи тафаккур томонидан дешифрланиши мумкин бўлган матнни шифрлаш тизимини яратиш мумкин. Сигналнинг асосий вазифаси – бизнинг номамиз сунъий равишда яратилган сигнал эканлигини тушуниши ва уни декодлашга ҳаракат қилиши керак бўлган ердан ташқари цивилизациянинг эътиборини жалб қилишдир.
  • Лойиҳани муваффақиятли амалга ошириш эҳтимоли қандай?

    Нимани муваффақият деб ҳисобланишга боғлиқ. Мусиқачилар муваффақиятга аллақачон эришишди. Тасаввур қилинг-а, уларнинг асарлари 120 йилдан кўпроқ вақт давомида коинот чуқурликларига кириб боради. Бу вақт мобайнида ер юзида яшаётган барча оламдан ўтади. Ердан ташқари цивилизация бизнинг сигналимизни тутиб олганидан сўнг, эҳтимол ҳудди шу сигнални бизга қайтариб юбориш орқали биз билан боғланишга ҳаракат қилиши мумкин. Шундай қилиб, бу асарлар бизнинг еримизга 240 йилдан кўпроқ вақт ўтгач қайтиши мумкин! Ушбу тарихнинг бир қисми бўлиш лойиҳанинг барча иштирокчилари учун улкан имтиёз ва муваффақиятдир.

    Ердан ташқари цивилизация билан алоқа қилиш нуқтаи назаридан – бу жуда мураккаб масала. Бундай алоқанинг муваффақиятли бўлиш эҳтимоли қандай эканини билолмаймиз. Бизнинг сигналимиз бегона цивилизация томонидан тутилган бўлса ҳам, лойиҳа амалга оширилганми ёки йўқлигини билмаймиз, чунки жавоб учун вақт бизнинг ҳаётимиздан анча кўп бўлади. Умид қиламизки, лойиҳа муваффақиятли бўлади ва бизнинг авлодларимиз бунинг гувоҳи бўладилар ва бу бутун инсоният тарихидаги энг катта воқеа бўлади.

  • Экзосайёра нима?

    Экзосайёра – бу бизнинг Қуёш тизимимиздан ташқарида жойлашган сайёра. Узоқ вақт давомида бошқа юлдузлар яқинидаги сайёраларни аниқлаш масаласи ҳал қилинмай келди, чунки бундай сайёралар юлдузлар билан таққослаганда жуда кичик ва хира, юлдузлар эса Қуёшдан узоқдир. Биринчи экзосайёралар 1980 йилларнинг охирида топилган. Энди бундай сайёралар такомиллаштирилган илмий усуллар ёрдамида кашф этила бошлади.

    2020 йил 6 декабр ҳолатига кўра, 3237 сайёра тизимида 4379 та экзосайёралар мавжудлиги ишончли тарзда тасдиқланди, шулардан 717 тасида биттадан ортиқ сайёра мавжуд. Экзосайёра бўлишга ишончли номзодлар сони эса анча кўпроқ. Масалан, “Кеплер” лойиҳаси бўйича 2020 йил январ ойида яна 2420 номзод, “TESS” лойиҳаси бўйича эса 2020 йил январ ойида 1082 номзод бор эди. Бизнинг галактикамиздаги экзосайёраларнинг умумий сони 100 миллиарддан кам бўлмаган деб баҳоланади, улардан 5 дан 20 миллиардгачаси “ерга ўхшаш” бўлиши мумкин.

  • Нима учун айнан TRAPPIST-1 системаси ва K2-18b экзосайёраси танланди?
    Бугунги кунга қадар тасдиқланган маълумотларга кўра, бу екзопланеталар, еҳтимол, яшаш зонасида бўлган ва атмосферасида сувга ега бўлган ягона нарсадир. Бу сув сатҳининг мавжудлигини кўрсатадиган муҳим омил еканлигига ишонишади ва шунинг учун ҳаёт еҳтимолини сезиларли даражада оширади.
  • K2-18b экзосайёраси қаерда ва уни телескопда кўриш мумкинми?

    Экзосайёра шимолий ярим шарнинг юлдуз туркуми бўлган Арслон юлдуз туркумида ётади. Мавжуд қувватларнинг етишмаслиги туфайли экзосайёрани телескопда кўришнинг ҳозирча имкони йўқ. Телескопда атрофида экзосайёра айланадиган юлдуз мана бундай кўринади, K2-18b эса рассомнинг тасаввурида орбитадан мана бундай кўринади. K2-18bнинг 2021 йилда ишга туширилиши керак бўлган Жеймс Вебб коинот телескопи ва 2028 йилда ишга туширилиши керак бўлган ARIEL коинот телескопи ёрдамида кузатилиши кутилмоқда. Ҳар иккиси ҳам экзосайёраларнинг атмосфералари таркибини аниқлаш учун мўлжалланган телескоп қурилмалари бўлади.

  • Ўзи нима учун инсоният коинотга радионома юбормоқда?
    Одамлар доимо ўзга, унинг устига ақлли ҳаётнинг мавжудлиги далилларини топиш умидида осмонга тикилиб келишган. Радиономани юбориш юлдузлараро океанга бир шиша ичида хат юбориш каби. Бундай ташаббусни мессианик ва алтруистик маънога оид ҳиссий ва ахлоқий қарашлардан ташқари бошқа аргументлар билан оқлаш қийин. Ва шунга қарамай, биз бир оддий нарсани тушунишимиз керак: агар коинотда фақат “тингловчилар” бўлса ва ҳеч ким “тарқатувчи” бўлмаса, биз ҳар қандай қидирув маъносиз бўлган тўлиқ сукунатда қоламиз.
  • Сигнал қанча вақт ичида манзилга етади?
    Радионома ТРАППИСТ-1 системасига тахминан 39 ёруғлик йилида етиб боради ва 370 trillion километр масофани босиб ўтади, ва K2-18b экзосайёраси гача тахминан 124 йилдан сўнг, 38 парсек масофани қамраб олади, бу 1,5 квадриллион километрни ташкил этади.
  • Ердан ташқари цивилизациялар борми?

    Ердан ташқари тафаккурнинг мавжудлиги масаласи Уйғониш давридан бери, Галилей телескопи ихтироси ва Коперник дунёсининг гелиоцентрик тизимининг тарқалиши бошланиши билан одамларни ҳаяжонга солади. Бизнинг галактикамизда фақат 400 миллиард юлдуз бор ва коинотда миллиардлаб бундай галактикалар мавжуд. Агар миллионлаб юлдузларнинг ҳар бири худди шундай сайёрага эга бўлса ва бу сайёралардан камида биттасида ҳаёт мавжуд бўлса ва миллионлаб ҳаётларнинг камида биттаси онгли ҳаёт бўлса, унда коинот ривожланган цивилизациялар билан тўлиб-тошган бўлар эди. Бугунги кунгача, бу саволга жавобни, эҳтимол, ҳеч ким билмайди.

    Ҳар қандай жавоб, ижобий ёки салбий бўлсин, инсониятни бутун тарихидаги энг кучли инқирозга дучор қилади.